بومادران

بومادران گیاهی است علفی و یکساله، دارای ساقه و شاخه‌های راست به ارتفاع ۲۵ تا ۶۰ سانتیمتر که در نواحی بحرالروم (مدیترانه) و غالب نقاط ایران می‌روید.

این گیاه به رنگ سبز مایل به زرد با دمبرگ دراز و گلهایی مجتمع به صورت خوشهٔ دراز در کنارهٔ برگ‌ها دارد.

دانه اش تقریباً کروی و صاف است.

سرشاخه‌های گل دار این گیاه بعلت دارا بودن اسانس بوی مخصوص دارند.

مشک چوپان در طب عوام به عنوان خلط آور مصرف می‌شود و برای آن اثر ضد تشنج و نیرو دهنده و تسکین دهنده تنگی نفس ذکر شده‌است.

به آن مشک داش هم گفته شده‌است.

تاریخچه گیاه

نام لاتین بومادران این گیاه برگرفته از نام آشیل، قهرمان افسانه‌ای یونان است.

گفته می‌شود در دوران نبردهای تروآ (حدود ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد) از بومادران برای درمان زخم و جلوگیری از خون‌ریزی و عفونت استفاده می‌شد.

ضمناً این گیاه در دورة ساکسون‌ها برای دفع چشم بد به کار می‌رفت و نیز در مراسم سحر و جادو هم از آن استفاده می‌شد.

نام مرسوم آن یعنی «خون دماغ» کاربرد سنتی بند آورنده خون‌ریزی آن را بیان می‌کند.

ویژگی‌های گیاه‌شناسی

بومادران گیاهی است پایا، به ارتفاع ۲۰ تا ۹۰ سانتیمتر و حتی بیشتر که برگ‌هایی بدون دمبرگ، دراز و پوشیده از کرک دارد که دارای بریدگی‌های زیاد و باریکی است.

گل‌های سفید رنگ آن به صورت کاپیتول کوچک و مجتمع، گل‌آذین دیهیم در قسمت انتهایی ساقه قرار گرفته‌اند.

کاپیتول‌های کوچک و متعدد آن به طول ۴ تا ۸ میلی‌متر و به عرض ۲ تا ۵ میلی‌متر می‌باشد

در هر کاپیتول آن، دو نوع گل، یکی زبانه‌ای و زرد رنگ، واقع در حاشیه گل آذین و دیگری لوله‌ای و واقع در ناحیه وسط، دیده می‌شود.

همه قسمت‌های گیاه دارای بوی نافذ و تلخ مزه‌است.

بومادران گونه millefolium دارای گل‌های سفید رنگ می‌باشد ولی گونه santolina از نظر اندازه، گیاهی کوچک‌تر و دارای گل‌هایی به رنگ زرد با بویی معطر و نافذ است.

خود گیاه بومادران ساقه‌ای به ارتفاع ۱۰–۳۵سانتیمتر دارد. گونه‌های دیگر آن برحسب نوع و محل روییش ارتفاعی به اندازهٔ ۱۰–۸۰ و۱۵–۵۵ و۱۵–۴۰ دارند.

طریقه و مقدار مصرف بومادران

۴ تا ۲ گرم از سرشاخه‌های گلدار را با حدود یک لیوان آب به مدت ۱۰ دقیقه جوشانده و صاف کرده و پس از سرد شدن، یک تا سه بار در روز میل شود (با نبات یا عسل).

شما می‌توانید این گیاه را مانند چای دم کنید و روزی؟ فنجان از آن را بنوشید.

این کار سبب تعریق بیشتر بدن و کاهش تب می‌شود.

همچنین اگر این جوشانده را با اسانس نعناع به خوبی ترکیب کنید، محلول بسیار خوبی برای درمان سرماخوردگی است.

یک فنجان از این جوشانده می‌تواند اشتها را نیز تحریک کند.

عوارض جانبی

بومادران جزو گیاهان با حداقل عوارض جانبی است.

در دوز مصرفی سر شاخه‌های گلدار به صورت دم کرده، عوارض جانبی آن نادر است ولی با این حال عوارض زیر را به آن نسبت داده‌اند:

1. خواب آلودگی
2. سداسیون
3. تهوع، استفراغ
4. بی اشتهایی
5. حساسیت به نور (مصرف دراز مدت)
6. درماتیت تماسی (به احتمال قوی در اثر گوایانولید پراکسیدها از جمله آلفا- پروکسی آشی فولید)

موارد احتیاط و منع مصرف بومادران

• حاملگی (محرک انقباض رحم است)
• شیردهی
• کودکان زیر دو سال

حساسیت به بومادران و سایر اعضای خانوادهٔ Compositae از مصرف این دارو در ناحیهٔ اطراف و داخل چشم خودداری شود.